Natuur – Badus Bodem & Water

Bronherstel op de Tankenberg

Op 25 november 2021

In Nature Today verscheen een artikel over het herstellen van bronnen op de hoogste berg van Overijssel: de Tankenberg. De bronnen hadden te lijden onder verdroging en vermesting. Te lage grondwaterstanden en een overschot aan meststoffen zorgden voor de bedreiging van zeldzame bronnatuur. Met specifieke maatregelen zijn de bronnen gered en kunnen bijzondere planten- en diersoorten weer profiteren van de herstelde bronmilieus. Badus Bodem & Water verrichte het (geo)hydrologisch onderzoek en bedacht samen met de provincie Overijssel en Bosgroepen de noodzakelijke ingrepen. Partijen als Antea en aannemer Gerwers waren verantwoordelijk voor de uitvoering. Het resultaat is prachtig geworden!

Eén van de drie bronnen op de Tankenberg, Overijssel.

Hydrologisch onderzoek Savendonk

Door badus

Op 12 maart 2021

In Bodem, Natuur, Water

ARK Natuurontwikkeling is aanjager van wilde natuur. ARK werkt onder de noemer ‘Brabants Goud in Het Groene Woud’ onder meer aan het realiseren van het Natuurnetwerk Brabant. In 2019 heeft ARK gronden verworven in het Geelders-boscomplex ten oosten van Boxtel: het projectgebied ‘Savendonk’. Dit wil ARK omvormen tot hoogwaardige natuur met leembosontwikkeling.

Figuur 1. De Leemskuilen in het projectgebied Savendonk is nu nog in gangbaar agrarisch gebruik, maar kan in de toekomst uitgroeien tot hoogwaardige natuur met bijzondere flora en fauna.

ARK vroeg Badus Bodem & Water de waterhuishouding en bodemsamenstelling van het gebied te onderzoeken. Deze (geo)hydrologische studie is belangrijk om de huidige situatie qua bodem en water te kennen en maatregelen te bepalen die nodig zijn om natuur te herstellen. Grondboringen met pH-metingen van het bodemvocht wezen uit dat de ondergrond kalkrijk is en daarmee geschikt voor de vorming van leembossen (zie figuur 2). Daarnaast bleek dat de leemlaag in de ondergrond bepalend is voor de (lokale) grondwaterstroming. Het grondwater zakt nu te diep weg voor de ontwikkeling van natte natuur.

Badus Bodem & Water ontwierp een inrichtingsplan met maatregelen om de verdroging op te heffen, zodat bijzondere flora en fauna terug kan keren en een ecologische verbinding ontstaat tussen boscomplex De Geelders en het Dommeldal. Het plan en de bevindingen uit het onderzoek vormen voor ARK de basis voor behoud en herstel van de natuur in dit gebied.

Figuur 2. Het perceel van de Leemskuilen van figuur 1 is onderzocht met een profielboring tot 250 cm diepte. De figuur toont de aangetroffen bodemhorizonten, de gemiddelde hoogste en laagste grondwaterstand (GHG en GLG) en de pH-metingen van het bodemvocht. Het bodemvocht in het 55 cm dikke esdek is zwak zuur van aard, het grondwater heeft een neutrale zuurgraad. Voor de ontwikkeling van leembossen voldoet deze locatie qua zuurgraad, de grondwaterstanden zijn echter nog te diep. Met hydrologische maatregelen kan deze verdroging voorkomen worden, zodat leembossen hier terug kunnen keren.

Droogte in Nederland

Door badus

Op 18 mei 2020

In Grondwater, Landbouw, Natuur, Water

Voor het 3e jaar op rij droogte in Nederland. Een beetje regen in de weersverwachting voor komend weekend verandert daar weinig aan. Vooral op de zandgronden is het tekort al nijpend: de gewasgroei is beperkt, beken vallen droog en de natuur snakt naar een beetje water. Het klimaat verandert en we hebben geen invloed op het weer, maar we kunnen ons wel aanpassen aan langere periodes met droogte. Hoe? Een paar oplossingen, op verschillende niveaus:

Privé: zuiniger omgaan met drinkwater. Geen tuintjes besproeien met bronwater uit de kraan, maar met regenwater uit een regenton. En accepteren dat een groen gazon soms een beetje geel kleurt.
Landbouw: water vasthouden zo lang het kan, omslag maken naar gewassen die een beetje droogte aankunnen. In het vroege voorjaar accepteren dat het land een beetje natter blijft en daarna profiteren van de toegenomen fotosynthese.
Waterbeheer: Nederland anders inrichten. Niet alle regen die valt meteen afvoeren, maar zo lang mogelijk vasthouden. Grondwatervoorraden herstellen door een minder intensief ontwateringsstelsel met ondiepere sloten en greppels . Veranderingen in het weer opvangen met een robuuster watersysteem dat zowel droge als natte perioden aan kan.

Gemiddeld neerslagtekort in Nederland op 17 mei 2020 (bron: KNMI).

Natuurontwikkeling Benedictus

Door badus

Op 9 april 2019

In Bodem, Natuur, Water

Badus Bodem & Water verkent samen met MLG Gebiedsontwikkeling de natuurpotentie in de ‘Benedictus’, een gebied tussen Tilburg en Oisterwijk. De Provincie Noord-Brabant heeft gronden in dit beekdal van de Voorste Stroom aangewezen voor het Natuurnetwerk Brabant (voormalige ecologische hoofdstructuur). Hier zijn percelen aangekocht om natuur van te maken. De Stichting Duurzaamheidsvallei vraagt met behulp van het Groenontwikkelfonds Brabant (GOB) om de ontwikkelkansen voor natuur in dit gebied te onderzoeken. Daarvoor verzorgt MLG de ecologische verkenning en voert Badus de bodemkundige en hydrologische inventarisatie uit. Zo weten we straks waar de beste kansen liggen voor natuur en landschap en kan dit fraaie gebied een nieuwe impuls krijgen.

Kaart van het oppervlaktewater in de ‘Benedictus’, een gebied in het dal van de Voorste Stroom tussen Tilburg en Oisterwijk.

Monitoringsplannen PAS Noord-Brabant

Door badus

Op 5 juni 2018

In Grondwater, Natuur, Water

Voor het volgen van natuurontwikkeling moeten provincies in Nederland Natura2000-gebieden met kwetsbare natuur monitoren. In het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) is niet alleen stikstof (eutrofiëring of vermesting) van belang, maar moeten talloze andere procesindicatoren gemeten worden om de status van de natuur en de effectiviteit van natuurherstel-maatregelen te volgen. Provincie Noord-Brabant heeft MLG Gebiedsontwikkeling en Badus Bodem & Water gevraagd om PAS-monitoringsplannen voor twee Natura2000-gebieden op te stellen: ‘Strabrechtse Heide & Beuven’ en ‘Vlijmens Ven, Moerputten & Bossche Broek’. Badus Bodem heeft de hydrologische en bodemchemische monitoringsinput voor deze plannen geleverd.

De provincie is niet de enige die belang heeft bij goede monitoring: Heineken meet om de onttrekking van grondwater voor de bierproductie te volgen.

Hydroloog in het Fieldlab-team van Natura2000 Springendal – Dal van de Mosbeek

Door badus

Op 15 januari 2018

In Grondwater, Landbouw, Natuur

Een bronbeek met Vochtig alluviaal bos en Paarbladig goudveil, een soort die afhankelijk is van basenrijk en nutriëntenarm kwelwater.

Sinds 1 januari 2018 ben ik toegetreden tot het deskundigenteam van Natura2000-gebied ‘Springendal – Dal van de Mosbeek’. In het zogenaamde Fieldlab-team werk ik als deskundige hydrologie aan herstelmaatregelen in dit fraaie natuurgebied, samen met een expert ecologie (Fons Eysink van Bosgroepen Nederland) en landbouw (Inge Haagman van LTO). Het is weer een eer om in zo’n bijzonder natuurgebied te mogen werken: in deze parel van Twente komen zeldzame planten- en diersoorten voor. Het Springendal, het dal van de Mosbeek en Hazelbekke bevatten natte schraalgraslanden (waaronder kalkmoeras en trilveenvegetaties), bronnetjesbos, jeneverbesstruweel, droge en vochtige heiden en heischrale graslanden. De graslanden en heiden worden afgewisseld met bos, struweel en houtwallen. De bijzondere ecologie is voor een belangrijk deel ontstaan door de afwisselende ontstaansgeschiedenis: op deze stuwwal van Ootmarsum komen glaciale afzettingen als tertiaire klei voor, maar ook smeltwater-afzettingen, dekzandruggen en beekdalgronden. Samen met de grote hoogteverschillen zorgt dit voor een complexe (geo)hydrologie waar het water bijzondere stroombanen kiest. Werkelijk een bijzonder en uitdagend gebied om in te opereren.

Inrichtingsplan Landgoederen Oldenzaal vastgesteld

Door badus

Op 5 december 2017

In Landbouw, Natuur, Water

Trots op dit resultaat: Gedeputeerde Staten van de Provincie Overijssel hebben het inrichtingsplan en het voorontwerp Provinciaal Inpassingsplan (PIP) van Landgoederen Oldenzaal goedgekeurd en vastgesteld. Zie de officiële bekendmaking hier. Deze plannen liggen van 12 december t/m 22 januari 2018 ter inzage. In de afgelopen 2 jaar heb ik mij intensief met deze plannen bezig gehouden: als deskundige hydrologie in het team van Landgoederen Oldenzaal was ik verantwoordelijk voor het opstellen van de hydrologische herstelmaatregelen en de hydrologische onderbouwing van de plannen. Samen met de andere deskundigen, de opdrachtgever en andere betrokkenen organisaties als Natuurmonumenten, Waterschap Vechstromen, gemeente Losser en LTO is er een mooi plan gekomen dat de bijzondere natuur in dit fraaie Natura2000-gebied herstelt en behoudt.

De Snoeyinksbeek stroomt door het Natura2000-gebied met Vochtige alluviale bossen. Links een Slanke Sleutelbloem, een bijzondere plantensoort die alleen voorkomt in vochtige en basenrijke omstandigheden.

Monitoringsplan voor Staatsbosbeheer

Door badus

Op 27 november 2017

In Grondwater, Natuur

Hoogveen met pijpestrootje in Natura200-gebied Engbertsdijksvenen

Met trots verwelkomt Badus Bodem & Water een nieuwe opdrachtgever: Staatsbosbeheer. Badus mag voor het Natura2000-gebied Engbertsdijksvenen een monitoringsplan opstellen. Dat heeft als doel om de huidige toestand van het grondwater in dit 1000-ha grote gebied in kaart te brengen, en de toekomstige toestand als gevolg van hydrologische herstelmaatregelen te volgen. In het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) en Natura2000 staan er veel maatregelen in dit unieke hoogveengebied gepland, waarvoor een betrouwbare nul-meting van de huidige grondwatersituatie onontbeerlijk is. Hiervoor zal Badus een gedegen monitoringsplan opstellen, waarbij o.a. duidelijk moet worden wat de exacte meetdoelen zijn, waar peilbuizen moeten komen, wat de meetfrequentie wordt, etc. Joris Schaap is geen onbekende in het gebied: hij voerde in Engbertsdijksvenen in het kader van de ecohydrologische schouw al bodem- en grondwateronderzoek uit, waardoor hij veel waardevolle gebiedskennis heeft die van pas komt bij het opstellen van het monitoringsplan.

Filmpje over Eco-hydrologische schouw Engbertsdijksvenen

Door badus

Op 26 september 2017

In Bodem, Natuur

LTO Noord heeft een filmpje laten maken van de eco-hydrologische schouw in Natura2000-gebied Engbertsdijksvenen. Samen met Han Brendeke (ecoloog Ecogroen) en Roy Dear (oud-beheerder Staatsbosbeheer) onderzoek ik de opbouw van de ondergrond, de ontwikkeling van de vegetaties en de potenties van het veenherstel. Een leuk kijkje in de keuken van de werkzaamheden van Badus Bodem & Water in een bijzonder natuurgebied.

Badus Bodem & Water doet eco-hydrologische schouw in Engbertsdijksvenen

Door badus

Op 11 september 2017

In Bodem, Grondwater, Natuur

Natura2000-gebied Engbertsdijksvenen

Badus Bodem & Water mag een mooie klus uitvoeren: bodemkundig en hydrologisch onderzoek in het unieke Natura2000-gebied Engbertsdijksvenen, één van de laatste actieve hoogveen-gebieden van Nederland. In opdracht van LTO Noord en in nauwe samenwerking met Staatsbosbeheer, Waterschap Vechtstromen en Provincie Overijssel onderzoek ik het hoogveen in dit 1000 ha grote natuurgebied, dat bijzondere plantensoorten als veenmossen, orchideeën, zonnedauw en diersoorten als de Kraanvogel, Geoorde fuut, Gladde slang en Heikikker herbergt. Samen met ecoloog Han Brendeke (Ecogroen) en oud-beheerder Roy Dear (vml. Staatsbosbeheer) vorm ik het schouwteam: het doel is om de actuele situatie en mate van verdroging van het hoogveen in beeld te brengen én deze kennis te delen met boeren en omwonenden van het gebied. Daartoe geeft het schouwteam verschillende excursies in de Engbertsdijksvenen. Badus Bodem & Water doet het onderzoek naar de ondergrond, veendikte, (on)doorlatendheid van het veenpakket en de grondwaterstroming.

Een deel van de ondergrond in een gutsboor: veenmosveen (bruin), gliedelaag (zwart) en minerale ondergrond (lichtbruin). Foto: Roy Dear

Categorie: Natuur Pagina 1 van 2